Zadania z egzaminu 2015

Już po tegorocznych zmaganiach przyrodniczych podczas Egzaminu Gimnazjalnego. Podczas gorących rozmów z Wami, wyszło, że pojawiły się pewne wątpliwości, których bez pełnej znajomości pytań, nie da się rozwiać. Dlatego wymyśliłem, że zaprezentuję zadania z arkusza egzaminacyjnego Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, wraz z komentarzem. Przy okazji powstanie baza wiedzy, którą będę systematycznie uzupełniać, dla przyszłych pokoleń!  

PRAWIDŁOWA ODPOWIEDŹ - D

Uzasadnienie - Wszystkie podane odpowiedzi dotyczą południków (oznaczenia półkul E i W). Zadanie dotyczy Ameryki Południowej, jeśli ze stresu nie odgadliście patrząc się na mapę, to jest to wyraźnie napisane w treści zadania! Wiemy, że interesujący nas kontynent leży na półkuli zachodniej, więc odrzucamy odpowiedzi A i B (dotyczą półkuli wschodniej). Zostają tylko dwie możliwości. Możemy oczywiście strzelać, ale po co! Znamy wartość południka przechodzącego przez Przylądek Branco - 35°W. Zwracamy uwagę, że punkt leży w połowie odległości pomiędzy południkami, choć co prawda przebieg jednego z południków musimy sobie wyobrazić lub dorysować. Południk 0° jest na prawo od Przylądka, więc wartości rosną w lewa stronę. Pierwszy zaznaczony południk, licząc od prawej strony ma więc wartość 40°W, kolejny 50°W a interesujący nas 60°W.

PRAWIDŁOWA ODPOWIEDŹ - F P

Uzasadnienie - Podróże na biegun przeprowadza się w najcieplejszej porze roku, czyli podczas dnia polarnego, który zamiennie można nazwać latem polarnym. Analogicznie zimą polarną nazwiemy czas nocy polarnej. Dla bieguna północnego czas dnia polarnego wypada w okresie od marca do września, czyli w okresie naszej polskiej wiosny i lata. Na biegunie południowym dzień przypada w okresie wrzesień - marzec. Organizowanie podróży na biegun podczas dnia polarnego wynika z wygody i praktyki. Łatwiej jest wędrować i omijać np. niebezpieczne szczeliny w lodzie, jeśli je widać w pełnym Słońcu. Wbrew pozorom podczas lata polarnego kąt padania promieni słonecznych nie jest aż tak niski i wynosi dla bieguna w dniu 22 czerwca około 23°. To więcej niż u nas w zimie! 

PRAWIDŁOWA ODPOWIEDŹ - B i C

Uzasadnienie - Oba zadania, to typowe zadania na znajomość mapy. Autor zadania pyta się o naprawdę podstawowe obiekty! Zwróćcie uwagę, że w zadaniu 21.1 nie musicie znać nazw innych obiektów, a położenie najwyższych gór Europy to jednak podstawa. Również w zadaniu 21.2 mamy do czynienia z obiektami, które nie powinny być Wam obce i które powinniście umieć wskazać na mapie. Jezioro Aralskie, powinniśmy znać ze względu na jego zanikanie, Jezioro Bajkał, to przecież najgłębszy zbiornik na Ziemi, Morze Kaspijskie to w praktyce największe jezioro na Ziemi, bo nie ma dostępu do oceanu i wreszcie Jezioro Ładoga to największy zbiornik słodkowodny w Europie. Podkreślam to często na lekcji, że z mapą musimy być opatrzeni, dlatego wykorzystujemy każdą okazję, np. podczas pytania na początku każdej lekcji! 

PRAWIDŁOWA ODPOWIEDŹ - F P

Uzasadnienie - Oba zadania, to typowe zadania na umiejętność odczytywania danych z tabeli. Pierwsza odpowiedź chyba jest jasna i nie wymaga komentarza. Druga odpowiedź jest trochę bardziej skomplikowana. Zwróciliście pewnie uwagę, że w tabeli nie ma informacji o energii odnawialnej. Po chwili zastanowienia dojdziecie pewnie do wniosku, że zarówno zasoby woda, jak i biogazu (czyli gazu uzyskiwanego podczas rozkładu szczątków organicznych, np. w kompostowniach), jak i wiatru są odnawialne. Wystarczy zsumować obie wartości z kolumny drugiej i trzeciej i wszystko staje się jasne. 

PRAWIDŁOWA ODPOWIEDŹ - A

Uzasadnienie - Tutaj musimy zastosować wzór na gęstość zaludnienia (gęstość zaludnienia = liczba ludności / powierzchnię). Oczywiście możemy policzyć wszystkie cztery przykłady, ale pytanie dotyczy największej gęstości zaludnienia, czyli takie województwo powinno mieć możliwie dużą liczbę ludności i jednocześnie najmniejszą powierzchnię. Wówczas możemy odrzucić Podlasie z gęstością zaludnienia 59,4 os/km². Pozostałe przykłady możemy policzyć, choć powinniśmy zwrócić uwagę, że w województwie wielkopolskim mamy jednocześnie dużą liczbę ludności i dużą powierzchnię (gęstość zaludnienia będzie więc mniejsza i wyniesie 114,1 os/km². Pozostałe województwa, czyli dolnośląskie ma gęstość zaludnienia 145,7 os/km² a podkarpackie 117,9 os/km².

PRAWIDŁOWA ODPOWIEDŹ - B

Uzasadnienie - Poszukujemy odpowiedzi prawdziwej. Musimy uważnie przeanalizować rysunek. Wiem, że mieliście wątpliwości co do odpowiedzi B (ta jest prawidłową odpowiedzią) i C. Mówiliście, że nie ma izotermy -6°C, a najmniejsza to -5°C. Izotermy tworzą zawsze zamknięte linie, choć nie zawsze jest to widoczne na mapie. Nasza izoterma -5°C musi przebiegać łukiem wokół Tatr przez terytorium Słowacji lub łukiem wokół Bieszczad znów przez Słowację i Ukrainę. Obszar wewnątrz izoterm ma swoją określoną wartość w tym wypadku jako niższą niż -5°C. Podobnie, jeśli chcemy określić temperaturę przykładowo dla Wrocławia, to powinniśmy użyć określenia mniej niż -2°C, ale więcej niż -3°C. Trochę to skomplikowane, ale mam nadzieję, że rozumiecie o co chodzi.